येडशी रामलिंग मंदिर (Yedshi Ramling Temple)

                  मराठवाड्यातील बार्शी - लातूर प्रवासात 'येडशी' घाट लागतो. अवर्षणग्रस्त (कमी पाऊस) असलेल्या या भागात हा घाट रस्त्याचा प्रवास मात्र निसर्गरम्य आहे. शासनानं हा अभयारण्य विभाग जाहीर केला आहे. बार्शीहून पूर्वेला सरासरी ४५ किमीवर या अरण्यात लातूरला जाताना 'बीड - उस्मानाबाद' हा आडवा महामार्ग दिसतो. महामार्गावर डावं वळण घेतल्यास, या ठिकाणी रामायण काळातील  एक पुरातन महादेव मंदिर आहे. अगदी अभयारण्याच्या मधोमध, हिल स्टेशनवर, दरीच्या कोंदणात असलेलं हे मंदिर आणि परिसर निसर्गरम्य आहे. दरीत सरासरी १११ पायऱ्या  उतरून मंदिरात जावं लागतं. त्यामुळं दुरून या मंदिराचा ठावठिकाणा लक्षात येत नाही.

दरीच्या कोंदणातील 'श्री रामलिंग' मंदिर (Yedshi Ramling) 

 

मंदिरामागील दक्षिण प्रवेश बाजू (Yedshi Ramling) 

              'बालाघाट' डोंगररांगेतील हे थंड हवेचं ठिकाण असल्यानं बीड, सोलापूर, उस्मानाबाद आणि लातूर जिल्ह्यातील निसर्गप्रेमींना हे पर्यटनाचं ठिकाण बनलं आहे. 'येडशी रामलिंग घाट अभयारण्य' नावानं ते प्रसिद्ध आहे.  

              सरासरी कमी पावसाची नोंद असल्यानं आपटा, अर्जुन, अंजनी, बेहडा सारखी मध्यम आकाराची आणि विशेषतः करवंदीची झुडपं इथं मोठ्या प्रमाणात दिसतात. या घाट प्रवासात ससा, मुंगूस, मोर यासारखे वन्य जीव रस्त्यात दर्शन देतातच देतात.

जटायु समाधी (Yedshi Ramling) 

 

मंदिरासमोरील बाजू (Yedshi Ramling) 

  

                सीतेचं अपहरण करून रावण लंकेस जाताना, रामभक्त जटायुनं या अरण्यात त्याच्याशी झुंज दिली. रावणाशी युध्द करून घायाळ अवस्थेत पडलेल्या जटायूची रामभेट या ठिकाणी झाली. श्री रामांनी इथं बाजूला जमिनीत बाण मारून जलउत्पती केली. जलप्राशन करून जटायुनं प्राण सोडले. पुढील तीन दिवस श्रीरामांनी  या ठिकाणी वास्तव्य केलं आणि दरम्यान शिवलिंगाची स्थापना करून पूजा केली. देवळातल्या गुरवानं ही आख्यायिका सांगितली. या घटनेमुळं या ठिकाणाला पौराणिक वारसाही मिळाला आहे.   

           

पुरातन शिवलिंग (Yedshi Ramling) 

मंडपातील नंदी (Yedshi Ramling) 

 
   

           मंदिरामागेच जिथं श्री रामाने पाण्यासाठी बाण मारला तिथं सध्या गुहेचं स्वरूप आहे. पाण्याची एक संततधार या गुहेतून बाहेर पडताना दिसते. तर बाजूलाच दरडीवरून कोसळणारा धबधबा आहे. पावसाळयात इथं पाण्याचा प्रपात असतो. श्रावणात आणि पावसाळ्यात भाविक आणि पर्यटकांची गर्दी असते. 

              शिवलिंग प्राचीन असून आधी अहिल्याबाई होळकरांनी हे मंदिर आणि प्राकार बांधला. सध्या आजूबाजूचा प्राकार वगळून मुळ मंदिराचा नव्यानं जीर्णोद्धार केलेला दिसतो. गाभाऱ्यात शिवपिंडी आहे तर प्रशस्त सभामंडपात सुंदर कलाकुसर केलेला पितळेचा मोठा नंदी आहे.                                                                                                       

मंदिरासमोरील नितळ नदी 

 

धबधबा आणि समोर श्रीराम निर्मित गुहा (Yedshi Ramling) 

                  देवळाला वळसा मारून शांत वाहणारी छोटी नदी, तिचं नितळ पाणी, बाजूलाच धबधबा आणि नदीचं पुढं जंगलात लुप्त होत जाणं खूपच छान आहे. परिसर शांत आणि निवांत आहे. बार्शीहून 'तेर'ला जाणारा हा प्रवास पूर्ण या  अभयरण्यातून झाला. आणि त्या निमित्तानं  या मंदिराचीही भेट झाली.

मंदिराला वळसा मारणारी नदी (Yedshi Ramling) 

    

Yedshi Ramling 

         सूचना :-   इथली माकडं उच्छादी आहेत. काळजी घ्यावी.

                                       || श्री कृष्णार्पणमस्तू ||  

येथे - जयवंत जाधव